Şêwaz kêm e, modernîte kêmasiya xweşiyê ye. Û tu tiştekî modernîte nikare bike. Çi di otomobîlan de, çi di pêşbaziyê de an… cixareyek hêsan. Ka em vê mînaka dawîn bînin, baş e?
Ez ê ji we re betekê bidim xwarinek nîvro – ez ê cîhê hilbijêrim, ma şeytan wan nehêle… – li ser wê yekê ku em ê çu carî nebînin ku dîmenek Hollywoodê bi çixareya elektronîkî di navberê de têkeve dîroka sînemayê. Çixareya elektronîk ne xwediyê heman şêwazê, heman xweşikbûnê, heman mîstîka cixareya kevneşopî ye. Dibêjin cixareya elektronîk ji cixareya bi navê "normal" jî çêtir e. Lê ne yek e. Bi rasthatinî, ew înkarek bêkêmasî ya şêwazê ye - baş e, lê ya ku ji hêla kesek necixare ve tê gotin hêjayî wê ye.
Ev hesta min dide ku 30 sal berê cîhan ji hêla mirovên bêberpirsiyar ve hate rêvebirin.
Em dikarin cixareya elektronîkî wekî "sîngulên çerm ên bi solên spî" yên pîşesaziya titûnê bihesibînin. Ew dikarin ji çend xalan ve jî tevliheviyek balkêş bin: divê ew rehet, pratîk û pir rehet bin. Lê ez tercîh dikim ku tevahiya rojê bi kevirên di pêlavên xwe de bimeşim, ne ku bi 'qemikên çerm û solên spî'.
Bi otomobîlan re jî wisa ye. Hestên ku tenê klasîkek dikare ragihîne hene. Ne jî ew e ji ber ku wan tiştek bêtir heye, berevajî. Pir caran ew jî kêm in. Kêm elektronîk, tevlihevî kêm, ewlehî kêm. Û wekî min berê jî got, carinan kêm zêde ye.
Û her ku dem derbas bibe, dê meyla me ya ji bo vegera dibistana kevin mezintir be. Tewra ji ber ku di rastiyê de, ne hemî dîtinên me yên derbarê pêşerojê de pir teşwîqkar in. Makîneyên kevn wargehek ewle ne.
Di motorsporê de jî senaryo yek e. Em li paş xwe dinêrin û bêriya her tiştî dikin. Mirovahî bêberpirsiyar bû, tenê bêberpirsiyarî bû. Gel, ajokar, Federasyona Otomobîl a Navneteweyî. Ev hesta min dide ku 30 sal berê cîhan ji hêla mirovên bêberpirsiyar ve hate rêvebirin. Di Şampiyoniya Cîhanê ya Formula 1 de: Yek-rûnişînên ku ji 1200 hp zêdetir in. Rally World: Otomobîlên ku ji 600hp zêdetir in. Temaşevan: Hemî li rêzê bûn, ew qas nêzî erebeyan bûn ku hema kincên xwe hilgirtin.
Pîlot bi piranî ne werzişvanên rastîn bûn. Ew jî mêr bûn, mîna me, lê li ser tekerê çêtir bûn. Bi heman adetên li vir cixareyek, li wir bîrek. Ew bi şev derketin û teqînek pêk hat - ji ber vê yekê James Hunt dibêjin. Bi ferqa ku berevajî me, wan bi rastî dizanibû ku meriv otomobîlek çawa tam bike. Em hewl didin… bi şêwazê kêm-zêde, em hewl didin.
Tiştek teqez e, modernîte nêvî(!) xemla «kalê» nîne. Û heke «çolên spî yên bi sandalên çerm» û cixareya elektronîkî we qane nekir, dibe ku ev vîdyo ji min re bike: