Çima di van her du rewşan de rengê dûmana ku ji lastîkan derdikeve ji hev cuda dibe? Belkî ev pirsek e ku qet neketiye hişê we. Divê em îtîraf bikin, ne ji me re jî! Lê niha ku pirs “li hewayê” ye, bersivek lazim e.
Û bersiv pir hêsan e: di şewitandinê de an jî avêtinê, "Dûmana spî" ya ku em dibînin ne dûman e!
Ger ne cixare, çi?
Mînaka şewitandinê - ya ku ji sekinîna wesayîtek rawestayî pêk tê dema ku çerxên ajotinê "diqelişin" - tirên, ji ber xirecira ku bi rûxê re çêdibe, zû germ dibin.
Ger şewat têra xwe dirêj be, em dikarin bigihîjin germahiyên nêzî 200 °C.
Wekî ku hûn dikarin bifikirin, di van german de, tirek zû xirab dibe. Rûyê tîrê dest bi helandinê dike, kîmyewî û rûnên ku wê pêk tînin têne vapor kirin.
Di têkiliya bi hewayê re, molekulên vaporkirî zû sar dibin û diqelibin. Di vê pêvajoya sarbûn û kondensasyonê de ye ku ew xuya dibin, vediguherin "dumana" spî (an jî bêtir spî ya şîn). Ji ber vê yekê ya ku em dibînin bi rastî ye bixar.
Bi kîmyewiyên rast re, hin çêkerên tirênê dikarin tewra dema ku tirên ji bo mebestên lîstikvantir têne bikar anîn jî vapora rengîn biafirînin. Û ev jî rêça dûmanê ya di balafirên aerobatî de rave dike, ku kerosîn an rûnek din a sivik bi sotemeniyê re tê tevlihev kirin, ku ew jî vapor dibe, tê derxistin, sar dibe û diqelişe.
Dûmana reş a ku em dibînin dema ku lastîk rastî şewitandinê tên, ji germahiya nizim a ku tê de têne çêkirin tê. Bi bandor şewitandinek kîmyewî ya dewlemend heye ku dûmana reş û agirê porteqalî ya ku em dizanin çêdike.
Û li wir heye. Dûmana spî bi rastî ne dûman e, lê buhar e!